Nadreaktywność oskrzeli (bronchial hyperresponsiveness – BHR) to osobnicza zdolność do ich reakcji skurczowej na różne bodźce swoiste i nieswoiste, które u zdrowej osoby nie wywołują takiej odpowiedzi. Nadreaktywność oskrzeli jest jedną z cech charakterystycznych astmy. Stopień nadreaktywności oskrzeli jest różny u osób z tą chorobą i koreluje z jej ciężkością (im cięższy przebieg astmy, tym większa nadreaktywność oskrzeli). Do wykrywania i pomiaru BHR służą wziewne testy prowokacyjne, w których wykorzystuje się czynniki fizyczne i chemiczne. Testy te podzielono – w zależności od ich mechanizmu działania – na bezpośrednie i pośrednie. Testy bezpośrednie są niezwykle czułe i mają zastosowanie głównie w diagnostyce wykluczającej astmę. Prowokacje z czynnikami pośrednimi są natomiast mniej precyzyjne, ale bardziej swoiste w porównaniu z testami bezpośrednimi. Wykorzystuje się je przede wszystkim do potwierdzenia rozpoznania astmy i lepszego wnioskowania o zmianach zapalnych u chorego. Testy nadreaktywności oskrzeli odgrywają ważną rolę w medycynie pracy. W określonych przypadkach powinny być wykonywane podczas badań wstępnych pracowników przed ich zatrudnieniem, w trakcie badań okresowych, w diagnostyce i monitorowaniu astmy zawodowej oraz astmy nasilającej się w pracy. W artykule opisano wybrane oskrzelowe testy prowokacyjne oraz ich zastosowanie w diagnostyce astmy związanej z pracą. Med. Pr. 2018;69(4):457–471