Choroby przewlekłe stanowią duży problem w wymiarach indywidualnym, społecznym i ekonomicznym oraz są przyczyną 60% zgonów na świecie, a szacuje się, że w 2020 r. odsetek ten wzrośnie do 72%. Wśród chorób przewlekłych największą grupę stanowią choroby układu krążenia (30%), nowotwory (13%), choroby układu oddechowego (7%) i cukrzyca (2%). Ich główne czynniki ryzyka to niezdrowa dieta, brak aktywności fizycznej i palenie tytoniu. Istotną rolę odgrywają także czynniki zawodowe i środowiskowe – u nauczycieli jest to hałas, na który skarży się 25% mężczyzn i 38% kobiet. W Polsce nie ma baz danych dotyczących chorób przewlekłych i ich czynników ryzyka w poszczególnych grupach zawodowych, w tym w grupie nauczycieli. Dobrze rozpoznany jest tylko problem zaburzeń głosu jako choroby zawodowej. Wśród nauczycieli w Polsce przeprowadzono nieliczne badania stanu zdrowia i stylu życia, ale ich wyników nie można uogólniać, gdyż badania były prowadzone różnymi metodami, w niewielkich grupach i w różnych regionach kraju. Z reprezentatywnego badania GUS pracowników działu „Edukacja” (brak danych o grupie samych nauczycieli) wśród problemów zdrowotnych dominowały dolegliwości ze strony układu mięśniowo- -szkieletowego (bóle pleców – 21,9%, bóle szyi, barku, ramion lub rąk, bioder, nóg i stóp – po ok. 10%). Bóle głowy lub przemęczenie oczu występowało u 14,6% badanych, stres, depresja i niepokój – u 7,3%, a choroby układu krążenia – u 4,6%. W celu ograniczenia występowania wśród nauczycieli chorób przewlekłych i ich negatywnych skutków należałoby podjąć wielokierunkowe działania, których pierwszym etapem powinno być przygotowanie diagnozy dotyczącej sytuacji zdrowotnej nauczycieli oraz czynników ryzyka chorób przewlekłych. Określenie problemów zdrowotnych tak ważnej grupy zawodowej jest istotnym zagadnieniem zdrowia publicznego. Med. Pr. 2020;71(2):221–231