PRACA ORYGINALNA
Czynniki obciążające w pracy nauczycieli a zmęczenie
Więcej
Ukryj
1
Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera / Nofer Institute of Occupational Medicine, Łódź, Poland (Zakład Fizjologii Pracy i Ergonomii / Department of Work Physiology and Ergonomics)
2
Uniwersytet Łódzki / University of Lodz, Łódź, Poland (Instytut Psychologii, Wydział Nauk o Wychowaniu / Institute of Psychology, Faculty of Educational Sciences)
3
Uniwersytet Medyczny w Łodzi / Medical University of Łódź, Łódź, Poland (Zakład Medycyny Sportowej / Department of Sports Medicine)
4
Uniwersytet Łódzki / University of Lodz, Łódź, Poland (Emerytowany profesor / Professor emeritus)
Data publikacji online: 17-06-2021
Autor do korespondencji
Alicja Bortkiewicz
Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera, Zakład Fizjologii Pracy i Ergonomii,
ul. św. Teresy 8, 91-348 Łódź
Med Pr Work Health Saf. 2021;72(3):283-303
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Wstęp: Nauczyciele są grupą zawodową, w której ze względu na rodzaj pracy i specyfikę obciążeń można spodziewać się występowania nasilonego zmęczenia. Jednak niewiele badań dotyczy tego problemu. Celem niniejszych była ocena poziomu zmęczenia po pracy i zmęczenia przewlekłego u nauczycieli oraz ustalenie, czy i w jakim stopniu są one zależne od obciążeń zawodowych i pozazawodowych. Materiał i metody: W doborze grupy zastosowano model losowania warstwowego, gdzie warstwami były szkoły (szkoła podstawowa, gimnazjum, liceum, technikum, szkoła zawodowa, szkoła specjalna) i ich lokalizacja (miasto wojewódzkie, miasto >5 tys. mieszkańców, miasto ≤5 tys. mieszkańców, wieś). Do udziału w badaniu zaproszono wszystkich nauczycieli zatrudnionych w wylosowanych placówkach. Rozdano 650 ankiet – kompletne ankiety zwróciło 403 nauczycieli. Oceniano zmęczenie po pracy na podstawie odpowiedzi na pytanie „Czy odczuwa Pani/Pan zmęczenie po pracy?” i zmęczenie przewlekłe z zastosowaniem Skali oceny zmęczenia (Fatigue Assessment Scale – FAS). Do oceny innych czynników, które mogą wpływać na poziom zmęczenia, opracowana została specjalna ankieta. Zastosowano Kwestionariusz do subiektywnej oceny stresu w pracy oraz kwestionariusz Cohena Skala spostrzeganego stresu (Perceived Stress Scale – PSS) do oceny stresu ogólnego. Ponadto zastosowano listę obciążeń zawodowych pedagoga na podstawie Kwestionariusza obciążeń zawodowych pedagoga oraz listę dodatkowych czynników przeszkadzających w pracy nauczycieli. Wyniki: W badaniu udział wzięło 70 mężczyzn w wieku 35–63 lat i 333 kobiety (24–64 lata). Średnia wieku kobiet i mężczyzn nie różniła się istotnie. Na poziom zmęczenia nauczycieli, bez względu na płeć, w największym stopniu wpływały cechy pracy decydujące o jej stresogenności (presja czasu, pośpiech, niedostosowanie tempa pracy do indywidualnych możliwości, wzrastające stale obciążenie, nadmiar odpowiedzialnych zadań, brak wsparcia przełożonych, niski prestiż zawodu, brak sukcesów pedagogicznych mimo wysiłku wkładanego w nauczanie, poczucie braku sensu pracy oraz negatywny wpływ pracy na życie rodzinne) oraz obciążenia pozazawodowe i niewystarczający wypoczynek. Wnioski: Przeprowadzone badanie pozwoliło określić profil i częstość występowania czynników zawodowych i pozazawodowych, które kształtują poziom zmęczenia u nauczycieli. Med. Pr. 2021;72(3):283–303