PRACA ORYGINALNA
Nowotwory o etiologii zawodowej w Polsce – analiza epidemiologiczna i wyzwania na podstawie danych z Centralnego Rejestru Chorób Zawodowych
Więcej
Ukryj
1
Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr med. Jerzego Nofera, Łódź, Polska (Zakład Epidemiologii Środowiskowej)
Data publikacji online: 16-12-2025
Autor do korespondencji
Beata Świątkowska
Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr med. Jerzego Nofera,
Zakład Epidemiologii Środowiskowej, ul. św. Teresy od Dzieciątka Jezus 8, 91-348 Łódź
INFORMACJE KLUCZOWE
- W latach 2015–2024 w Polsce zgłoszono 601 nowotworów zawodowych.
- Najczęstsze ze zgłoszonych nowotworów to rak płuca oraz międzybłoniak.
- Azbest i wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne to główne czynniki przyczynowe zachorowań.
- Liczba przypadków maleje, ale prawdziwa liczba zachorowań na nowotwory zawodowe może być wyższa.
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Wstęp: Nowotwory złośliwe stanowią jedno z najważniejszych wyzwań zdrowia publicznego – zarówno w Polsce, jak i na świecie. W kontekście rosnącej zachorowalności szczególną uwagę należy zwrócić na nowotwory o etiologii zawodowej. Mimo świadomości tych zagrożeń w Polsce problem ten pozostaje nadal niedostatecznie rozpoznany i jest niewystarczająco odnotowywany w systemie chorób związanych z pracą. Celem badania była ocena występowania nowotworów zawodowych w Polsce w latach 2015–2024 z uwzględnieniem branż o podwyższonym ryzyku i najczęstszych przyczyn kancerogenów zawodowych Materiał i metody: Analizą objęto dane dotyczące zgłoszonych przypadków stwierdzonych chorób zawodowych w latach 2015–2024, które zostały przekazane przez stacje sanitarno-epidemiologiczne do bazy Centralnego Rejestru Chorób Zawodowych Instytutu Medycyny Pracy im. prof. dr med. Jerzego Nofera w Łodzi. Wyniki: W analizowanym okresie stwierdzono 601 przypadków nowotworów zawodowych, w tym 512 u mężczyzn i 89 u kobiet. Najczęściej diagnozowane były: nowotwory płuca (50,1%), międzybłoniak opłucnej (36,6%), nowotwory układu krwiotwórczego (3,3%) oraz krtani (2,8%). Średni staż pracy w narażeniu wynosił ok. 20 lat. Najwięcej przypadków dotyczyło przetwórstwa przemysłowego, górnictwa i budownictwa z dominującymi czynnikami ryzyka, takimi jak azbest, benzen oraz promieniowanie jonizujące. Narażenie na azbest jest przyczyną wszystkich przypadków międzybłoniaka opłucnej i otrzewnej, >56% raków płuca i prawie 47% raków krtani. Wnioski: Analiza wykazała, że nowotwory zawodowe stanowią tylko 2,7% wszystkich zgłoszonych chorób zawodowych, co wskazuje na istotne niedoszacowanie. Potrzebne są dalsze działania w zakresie wzmacniania systemu wykrywania, diagnostyki i profilaktyki tych kancerogenów. Konieczne jest wprowadzenie narzędzi monitorujących ekspozycję na czynniki rakotwórcze, a także promowanie współpracy między pracodawcami, służbami BHP, lekarzami i instytucjami odpowiedzialnymi za ochronę zdrowia publicznego. Med Pr Work Health Saf. 2025;76(6)