Wstęp: Celem pracy jest ocena zależności między paleniem tytoniu i piciem alkoholu a zgonami osób w wieku produkcyjnym w dużym mieście w Polsce. Materiał i metody: W 2001 r. wśród wybranych losowo mieszkańców Łodzi w wieku 18-64 lat przeprowadzono badanie w ramach Programu CINDI WHO (Countrywide Integrated Noncommunicable Diseases Intervention Programme World Health Organization - Program Zintegrowanej Profilaktyki Chorób Niezakaźnych Światowej Organizacji Zdrowia). Próba badana liczyła 1828 osób (1002 mężczyzn, 826 kobiet). W 2009 r. o wszystkich uczestnikach badania z 2001 r. zebrano aktualne informacje (czy żyją i jeśli tak, czy wyprowadziły się z Łodzi). Do analizy statystycznej zastosowano model proporcjonalnych hazardów Coxa i ocenę współczynników ryzyka (hazard ratios - HR). Wyniki: Ośmioletnia obserwacja wykazała, że istotnie zwiększały ryzyko zgonu mieszkańców Łodzi w wieku produkcyjnym: czynne palenie tytoniu (w porównaniu z niepalącymi ryzyko osób słabo uzależnionych od nikotyny - HR = 2,582; 95% CI: 1,381-4,825; p < 0,003; osób silnie uzależnionych od nikotyny - HR = 3,656; 95% CI: 1,544-8,654; p < 0,004) oraz bierne palenie tytoniu (ryzyko osób przebywających w zadymionych pomieszczeniach do 5 godz. dziennie w porównaniu z osobami w ogóle nieprzebywającymi w zadymionych pomieszczeniach - HR = 2,021; 95% CI: 1,111-3,672; p < 0,03). Zmienną, która miała protekcyjny wpływ na ryzyko zgonu osób w wieku produkcyjnym, okazało się natomiast „rozsądne" spożywanie alkoholu (HR = 0,411; 95% CI: 0,227-0,744; p < 0,004) w porównaniu z osobami niepijącymi. Wnioski: Nałóg palenia tytoniu istotnie zwiększa ryzyko zgonu przedwczesnego, dlatego odpowiednie programy prewencyjne ukierunkowane na redukcję palenia mogą zniwelować różnice w stanie zdrowia populacji. Med. Pr. 2014;65(2):251–260