Wstęp: Procesy użytkowania i obróbki materiałów budowlanych zawierających nanomateriały mogą być związane z emisją do środowiska pracy dużej liczby cząstek o wymiarach nanometrowych, które są potencjalnym źródłem narażenia zawodowego na te struktury. Celem pracy była ocena emisji nanocząstek i cząstek ultradrobnych podczas wybranych procesów obróbki materiałów budowlanych. Materiał i metody: Badania przeprowadzono na stanowiskach ścierania i przesypywania materiałów budowlanych, stosując 2 produkty – nanozaprawę oraz nanobeton. Pomiary wykonano z zastosowaniem następującej aparatury: mierników DiSCmini, licznika GRIMM 1.109 i monitora DustTrak. Analizowano stężenia liczbowe, powierzchniowe i masowe cząstek oraz ich rozkłady wymiarowe. Wyniki: Pomiary przeprowadzone za pomocą DiSCmini wykazały, że średnie stężenie liczbowe cząstek podczas analizowanych procesów mieściło się w zakresie 1,4×104−1,0×105 cząstek/cm³ i było najwyższe podczas ścierania nanozaprawy. Średnie średnice cząstek emitowanych podczas procesów były mniejsze (28,9−47,1 nm w zależności od procesu) niż średnice cząstek tła. Jednocześnie obserwowano wzrost średniej wartości stężenia powierzchniowego cząstek proporcjonalny do liczby cząstek, którego największą wartość – 255,9 μm²/cm³ – stwierdzono podczas ścierania nanozaprawy. Z analizy rozkładów wymiarowych (GRIMM 1.109) wynika, że zakres wymiarów cząstek uwalnianych w omawianych procesach był szeroki, jednak w przypadku ich największej liczby wynosił 60−145 nm. Analiza udziału masowego (DustTrak) poszczególnych frakcji wymiarowych aerozolu wykazała, że udział cząstek < 1 μm wynosił przynajmniej 50% ogółu analizowanych cząstek. Wnioski: Podczas badanych procesów obserwowano duży wzrost wszystkich analizowanych parametrów opisujących emisję cząstek ultradrobnych. Pozwala to wnioskować, że cząstki emitowane podczas obróbki materiałów budowlanych zawierających nanostruktury mogą stanowić potencjalny czynnik ryzyka zdrowotnego u osób narażonych na te materiały. Med. Pr. 2019;70(1):67–88