Wstęp: Wprowadzenie renty szkoleniowej do systemu ubezpieczeń społecznych miało na celu przywrócenie na rynek pracy osób, które z powodu choroby stały się niezdolne do wykonywania dotychczasowego zawodu. Osoby te – po specjalistycznym szkoleniu – mogą uzyskać nowe kwalifikacje pozwalające na aktywność zawodową na ogólnym rynku pracy. Celem badania była ocena roli Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) w aktywizacji zawodowej osób z problemami zdrowotnymi, realizowanej poprzez wydawanie orzeczeń o celowości przekwalifikowania zawodowego. Materiał i metody: Analizie poddano 460 akt spraw, w których w 2009 r. wydano orzeczenie o celowości przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczas wykonywanym zawodzie. Materiał i metody: Analizie poddano 460 akt spraw, w których w 2009 r. wydano orzeczenie o celowości przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczas wykonywanym zawodzie. Wyniki: Z wydanych orzeczeń 40,9% zostało wystawionych niezgodnie z zasadami orzekania o niezdolności do pracy i obowiązującymi przepisami prawa. Grupę badaną stanowiły osoby deklarujące w większości (72,4%) wykształcenie zasadnicze. Nie ujawniono istotnych różnic w zakresie płci, wieku i miejsca zamieszkania pomiędzy osobami, które przekwalifikowano (N = 89), a tymi, które takiego szkolenia nie odbyły (N = 252). Spośród 89 przekwalifikowanych w ciągu 6 miesięcy po zakończeniu szkolenia 13 osób ponownie pobierało rentę z tytułu niezdolności do pracy. Jedna osoba pobierała rentę i wykonywała pracę zarobkową. Aż 51 (57,3%) osób z grupy przekwalifikowanej było bezrobotnych. Po 12 miesiącach liczba osób bezrobotnych zmalała do 31. Wnioski: Skuteczność renty szkoleniowej jako narzędzia aktywizacji zawodowej osób z problemami zdrowotnymi, wyrażana liczbą osób przekwalifikowanych, które wróciły na rynek pracy, jest niska. Ponad 80% osób nie zmienia wykonywanego zawodu, część z nich ponownie składa wniosek o świadczenie rentowe. Duża liczba nieprawidłowych orzeczeń oraz brak współpracy pomiędzy instytucjami realizującymi przekwalifikowanie zawodowe, czyli ZUS a urzędami pracy, jest powodem niewielkiej skuteczności renty szkoleniowej. W celu jej zwiększenia konieczne jest przeprowadzenie zmian organizacyjnych i legislacyjnych ze szczególnym uwzględnieniem poszerzenia wiedzy lekarzy orzekających w ZUS i lekarzy służby medycyny pracy, jak również poprawa współpracy pomiędzy wszystkimi instytucjami zaangażowanymi w aktywizację zawodową osób z problemami zdrowotnymi. Med. Pr. 2020;71(3):309–323