Choroby układu ruchu i obwodowego układu nerwowego wywołane sposobem wykonywania pracy są zaliczane do przeciążeniowych chorób skumulowanych mikrourazów, wynikających z chronicznego przeciążenia i/lub uszkodzenia określonych struktur układu nerwowo-mięśniowo-szkieletowego. Sposób wykonywania pracy, który predysponuje do ich rozwoju, cechuje się monotypią, tj. powtarzalnością ruchów przez istotną część zmiany roboczej. W pracy opisano 4 przypadki odwoławczego postępowania diagnostyczno-orzeczniczego kobiet z chorobami układu ruchu i obwodowego układu nerwowego, u których wykazano związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy rozwojem schorzeń a sposobem wykonywania pracy. Ponowna szczegółowa analiza narażenia zawodowego oraz pogłębienie wywiadu zawodowego pozwoliły na ustalenie zawodowej etiologii schorzeń z uwzględnieniem istnienia czynników pozazawodowych czy też w związku z wykonywaniem pracy na rzadko spotykanych stanowiskach. Trudności orzecznicze w ocenie możliwości wystąpienia procesu chorobowego w związku z ekspozycją zawodową powoduje częste współistnienie czynników pozazawodowych predysponujących do powstania choroby wymienionej w wykazie chorób zawodowych, które powinny podlegać szczegółowej ocenie w toku postepowania prowadzonego w związku z podejrzeniem choroby zawodowej. Dwustopniowy system orzeczniczy dający możliwość ponownego badania pozwala na powtórną niezależną ocenę medyczną i dotyczącą narażenia zawodowego oraz na zweryfikowanie przedstawionych wcześniej wniosków. Med. Pr. 2022;73(1):71–78