TY - JOUR JO - Medycyna Pracy. Workers' Health and Safety J2 - Med Pr Work Health Saf. SN - 0465-5893 VL - 64 IS - 2 PY - 2013 ID - Pingot2013 TI - Toksyczność akrylamidu i jego metabolitu – glicydamidu AB - Akrylamid jest syntetycznym związkiem chemicznym powszechnie używanym w wielu gałęziach przemysłu. Stosowany jest głównie w produkcji i syntezie poliakrylamidów, które mają bardzo szerokie zastosowanie w produkcji tworzyw sztucznych, farb, lakierów, klejów i zapraw murarskich. Poliakrylamidy używane są również w przemyśle celulozowo-papierniczym i kosmetycznym, m.in. w produkcji przyborów toaletowych i składników kosmetyków. Zainteresowanie akrylamidem wzrosło w 2002 r. po doniesieniu szwedzkich naukowców dotyczącym powstawania tej substancji podczas smażenia i pieczenia niektórych produktów spożywczych. Badania dotyczące toksyczności akrylamidu, a także jego metabolitu - glicydamidu - wskazują na neurotoksyczną, genotoksyczną i kancerogenną aktywność tych substancji. Dotąd bezsprzecznie udowodniono jedynie neurotoksyczne działanie akrylamidu na organizm człowieka. Genotoksyczna aktywność akrylamidu przejawia się głównie po jego metabolicznym przekształceniu do pochodnej epoksydowej glicydamidu. Kancerogenne działanie akrylamidu zostało wykazane jednoznacznie tylko w badaniach na zwierzętach. Badania epidemiologiczne nie dostarczają niepodważalnych dowodów, że akrylamid spożywany wraz z dietą może inicjować powstawanie nowotworów u ludzi. Ocena narażenia na akrylamid dokonywana jest przez pomiary stężenia adduktów tej substancji w ustroju, czyli specyficznych związków powstałych w wyniku połączenia akrylamidu z hemoglobiną lub DNA. Med. Pr. 2013;64(2):259–271 AU - Pingot, Daria AU - Pyrzanowski, Kacper AU - Michałowicz, Jaromir AU - Bukowska, Bożena SP - 259 EP - 271 DA - 2013 DO - 10.13075/mp.5893/2013/0022 UR - https://doi.org/10.13075/mp.5893/2013/0022 ER -